رنگهای افزودنی در مواد غذایی و روش های کنترل کیفی آن
رنگهای افزودنی در مواد غذایی مواد شیمیایی هستند که به منظور ایجاد رنگ یا تقویت رنگ موجود در محصولات غذایی به آنها اضافه میشوند. این رنگها به طور معمول برای جذابتر کردن ظاهر غذا، شبیهسازی رنگهای طبیعی یا حتی برای تقویت رنگهای از دست رفته در فرآیندهای مختلف تولید، استفاده میشوند. رنگهای افزودنی در مواد غذایی میتوانند طبیعی یا مصنوعی باشند. رنگهای افزودنی در مواد غذایی به دلایل مختلفی مانند جبران از دست رفتن رنگ به دلیل عوامل محیطی، تصحیح تغییرات طبیعی رنگ، تقویت رنگهای طبیعی و ارائه رنگ به غذاهای بیرنگ و سرگرمکننده استفاده میشوند.در فرآیند تأیید رنگها، FDA تمام ویژگیها، میزان مصرف معمول، اثرات بهداشتی کوتاهمدت و بلندمدت، و وجود روشهای تحلیلی برای تعیین خلوص آنها را بررسی میکند. همچنین، FDA ممکن است در صورت یافتن شواهد جدید مبنی بر خطرات ایمنی، استفاده از رنگ را ممنوع یا محدود کند.
فرایند تصدیق رنگهای افزودنی شامل آزمایشهای فیزیکی و شیمیایی است تا مطمئن شوند که آنها با استانداردهای ایمنی و مشخصات تعیینشده مطابقت دارند. همچنین، گزارشهایی از استفاده و نمونههای رنگها برای بررسی انطباق با مقررات موجود ارسال میشود.در نهایتFDA قوانین سختگیرانهای برای نظارت و ارزیابی ایمنی رنگهای افزودنی در محصولات غذایی اعمال میکند تا از سلامت مصرفکنندگان حفاظت کند.
انواع رنگهای افزودنی:
- رنگهای طبیعی: این رنگها از منابع طبیعی مانند گیاهان، میوهها، سبزیجات، و حتی برخی از منابع معدنی استخراج میشوند. برای مثال:
- رنگ قرمز از عصاره چغندر یا انار.
- رنگ زرد از زردچوبه یا زعفران.
- رنگ سبز از اسفناج.
- رنگهای مصنوعی: این رنگها از مواد شیمیایی ساخته میشوند و به طور معمول به صورت پودر یا مایع در دسترس هستند. این رنگها ممکن است از ترکیبات شیمیایی مختلفی مانند ترکیبات نفتی ساخته شده باشند. مثالهایی از رنگهای مصنوعی شامل:
- رنگ قرمز: Red 40 (Allura Red AC).
- رنگ زرد: Yellow 5 (Tartrazine).
- رنگ آبی: Blue 1 (Brilliant Blue FCF).
آزمون رنگهای افزودنی در آزمایشگاه کنترل کیفیت:
آزمون رنگهای افزودنی در آزمایشگاههای کنترل کیفیت به منظور اطمینان از صحت و ایمنی استفاده از این مواد انجام میشود. برخی از روشهای رایج برای آزمایش رنگهای افزودنی عبارتند از:
- تست تشخیص و شناسایی رنگهای افزودنی (HPLC):
- یکی از دقیقترین روشها برای شناسایی و اندازهگیری رنگهای افزودنی استفاده از کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) است. این روش برای شناسایی ترکیبات مختلف شیمیایی رنگها و تعیین مقدار آنها استفاده میشود.
- تست شیمیایی برای شناسایی رنگهای مصنوعی:
- تستهای شیمیایی برای شناسایی وجود رنگهای خاصی مانند سولفاتها یا ترکیبات فنولی ممکن است استفاده شوند. این آزمایشها میتوانند برای تشخیص رنگهای مصنوعی مانند "کوارکین" یا "تارترازین" به کار روند.
- تست رنگسنجی (Colorimetric Tests):
- برای ارزیابی دقت رنگ و کیفیت آن، از تستهای رنگسنجی استفاده میشود که تغییرات رنگ را بر اساس مقیاسهای استاندارد اندازهگیری میکنند. این آزمونها میتوانند برای اطمینان از رعایت استانداردهای رنگی و نیز یکنواختی رنگ در تولید مواد غذایی مورد استفاده قرار گیرند.
- آزمونهای مربوط به ایمنی (تستهای سمشناسی):
- برخی از آزمایشها به منظور اطمینان از ایمنی رنگهای افزودنی انجام میشود. این آزمونها شامل تستهای سمشناسی مختلف هستند که برای اطمینان از عدم تاثیر منفی این مواد بر سلامت مصرفکنندگان طراحی شدهاند.
- آزمونهای حلالیت و پایداری رنگ:
- پایداری رنگ در شرایط مختلف مانند حرارت، نور و pH مختلف نیز باید در آزمایشگاه کنترل کیفیت مورد ارزیابی قرار گیرد تا اطمینان حاصل شود که رنگها در طول عمر محصول بدون تغییر باقی
- میمانند.
نویسنده : دکتر دادار